Rozwój mowy dziecka to fascynujący, ale i złożony proces. Wymaga nie tylko sprawnego aparatu artykulacyjnego i stymulacji językowej, ale przede wszystkim – dobrego słuchu. To właśnie słuch jest podstawowym zmysłem, który pozwala dziecku przyswajać język, rozpoznawać dźwięki, naśladować je i w efekcie tworzyć własne wypowiedzi. Bez prawidłowego odbioru bodźców słuchowych rozwój mowy może być opóźniony lub zaburzony.
Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że u podstaw trudności z mówieniem mogą leżeć niewykryte problemy ze słuchem. Dziecko może wydawać się uważne, reagować na polecenia czy odwracać się, gdy je wołamy, ale to nie zawsze oznacza, że jego słuch działa w pełni prawidłowo. Ubytki słuchu – nawet częściowe lub okresowe – mogą mieć subtelne objawy i nie być od razu zauważalne w codziennym funkcjonowaniu. Szczególnie wtedy, gdy dziecko jest bystre i potrafi świetnie kompensować braki w odbiorze dźwięków.
Częstą przyczyną zaburzeń słuchu u najmłodszych jest wysiękowe zapalenie ucha środkowego, które może przebiegać bez bólu i gorączki. W takich przypadkach dziecko słyszy, ale jakby „przez watę” – dźwięki są dla niego zniekształcone lub przytłumione. Trudno wtedy prawidłowo rozpoznać głoski, odwzorować je i nauczyć się poprawnej wymowy. Często właśnie to zaburzenie leży u podstaw seplenienia, opóźnionej mowy, a także problemów w nauce.
Warto pamiętać, że nawet jeśli noworodek przeszedł pomyślnie badanie słuchu po porodzie, nie oznacza to, że jego słuch jest już „sprawdzony raz na zawsze”. Utrata lub pogorszenie słyszenia może pojawić się na dalszych etapach życia – na przykład po infekcjach, w wyniku przerostu migdałków, alergii czy urazów. Dlatego tak ważna jest czujność rodziców i reagowanie na wszelkie niepokojące objawy.
Jeśli dziecko często prosi o powtórzenie, mówi bardzo głośno lub bardzo cicho, ma trudności ze skupieniem uwagi w grupie lub źle rozumie polecenia – warto rozważyć konsultację laryngologiczną i badanie słuchu. W niektórych przypadkach potrzebna będzie także pomoc logopedy, który pomoże ocenić wpływ słuchu na rozwój mowy i zaproponuje odpowiednią terapię.
Słuch to fundament rozwoju komunikacji. Nie lekceważmy jego roli, bo każde nieusłyszane słowo to cegiełka mniej w budowie językowego świata dziecka. Regularna kontrola i szybka reakcja mogą znacząco wpłynąć na rozwój mowy, pewność siebie i komfort życia dziecka na wiele lat.