Rozwój mowy u dzieci przebiega w indywidualnym tempie, jednak niektóre trudności z artykulacją mogą wymagać specjalistycznej pomocy. Wady wymowy mogą wynikać z nieprawidłowego funkcjonowania narządów artykulacyjnych, nieprawidłowego oddychania czy nawyków związanych ze ssaniem smoczka lub palca. Wczesne rozpoznanie problemu i odpowiednia terapia logopedyczna mogą skutecznie poprawić jakość mowy dziecka.
1. Seplenienie (dyslalia międzyzębowa, boczna, przyzębowa)
🔹 Objawy: Nieprawidłowa wymowa głosek „s”, „z”, „c”, „dz”, a także „sz”, „ż”, „cz”, „dż”. Dziecko może wypowiadać te dźwięki z językiem wysuniętym między zęby (seplenienie międzyzębowe) lub w sposób zniekształcony (boczne lub przyzębowe).
🔹 Jak korygować?
✔ Ćwiczenia usprawniające język, np. wysuwanie i cofanie języka, kląskanie, oblizywanie warg
✔ Nauka prawidłowego ułożenia języka podczas wymowy problematycznych głosek
✔ Kontrola oddychania – nauka oddychania przez nos zamiast przez usta
2. Rotacyzm (problemy z głoską „r”)
🔹 Objawy: Dziecko zamiast „r” mówi „l”, „j” lub dźwięk przypominający drżenie tylnej części języka.
🔹 Jak korygować?
✔ Ćwiczenia języka – unoszenie czubka języka do podniebienia, wibracje języka
✔ Ćwiczenia oddechowe wspomagające prawidłowe wypowiadanie głosek
✔ Stopniowe przechodzenie od prostszych dźwięków („d”, „t”, „l”) do „r”
3. Mowa bezdźwięczna
🔹 Objawy: Dziecko zamienia dźwięczne głoski („b”, „d”, „g”, „z”, „ż”) na ich bezdźwięczne odpowiedniki („p”, „t”, „k”, „s”, „sz”), np. zamiast „but” mówi „put”, zamiast „dom” – „tom”.
🔹 Jak korygować?
✔ Ćwiczenia słuchowe pomagające dziecku odróżniać dźwięczne i bezdźwięczne głoski
✔ Ćwiczenia fonacyjne – np. wypowiadanie dźwięków wibracyjnych „brrr”, „zzz”
✔ Praca nad prawidłową emisją głosu
4. Jąkanie
🔹 Objawy: Powtarzanie sylab, przeciąganie dźwięków, blokady mowy. Często nasila się w sytuacjach stresowych.
🔹 Jak korygować?
✔ Ćwiczenia relaksacyjne i oddechowe
✔ Mówienie w wolnym tempie, rytmicznie
✔ Terapia wspierająca płynność mowy
5. Nosowanie (mowa nosowa)
🔹 Objawy: Przepuszczanie dźwięków przez nos, co sprawia, że mowa brzmi „nosowo”. Może wynikać z przerostu migdałków, nieprawidłowego oddychania lub wady anatomicznej podniebienia.
🔹 Jak korygować?
✔ Ćwiczenia oddechowe i wzmacniające podniebienie
✔ Nauka prawidłowego ułożenia języka
✔ Konsultacja z laryngologiem w przypadku przerostu migdałków
Podsumowanie
Wady wymowy mogą wynikać z różnych przyczyn, ale w większości przypadków ich korygowanie jest możliwe dzięki regularnym ćwiczeniom i pracy z logopedą. Im wcześniej zacznie się terapię, tym większa szansa na prawidłowy rozwój mowy dziecka. Jeśli zauważysz trudności w wymowie u swojej pociechy, warto skonsultować się ze specjalistą, aby zapewnić jej najlepsze wsparcie.